Doktorların Medyadaki Görünümü: Neden Bilim Anlatırken “İmaj” da Bilim Kadar Önemli?
Bilimsel içerik ancak bilimle tutarlı bir imajla güçlenir. Türkiye’de ve dünyada sağlık iletişimi üzerine çalışırken gördüğüm temel bir gerçek var.
Bir doktor ne kadar değerli bir bilimsel konuyu anlatsa da, fotoğrafın, duruşun, ortamın ve kıyafetin yarattığı imaj… Bu retorik parçaları asıl mesajın önüne geçebiliyor.
Bu sadece bir iletişim sezgisi, kişisel tecrübe değil. Bilimsel olarak da kanıtlanmış bir gerçek. Bu yazıda bu konuya dair, dünyada saygın kurumlar tarafından yapılmış geniş ölçekli araştırmalar ışığında temel, kolay anlaşılır ve hayata geçirilebilir önergeleri paylaşmak istedim.
Yazımın sonundaysa her doktorun, sağlık profesyonelinin ve sağlık iletişimcisinin faydalanabileceği doktor imajı ve iletişimi için ajansımızda kullandığımız kontrol listesini de paylaşıyorum. Umarım, bu anlamda bir nebze olsun faydam olur.
Bilim Ne Diyor? İmaj Hastanın Güvenini Doğrudan Etkiliyor
Son yıllarda yapılan araştırmalar, doktorların medyadaki görünümünün hasta güvenini, algılanan uzmanlığı ve iletişim kalitesini doğrudan etkilediğini gösteriyor:
-
Non-verbal iletişim, hastanın “güven algısı”nda belirleyici.
Kaynak: Knapp & Hall, Nonverbal Communication in Human Interaction https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17478072/Araştırmaya göre yüz ifadesi, duruş, göz teması ve fotoğrafın yarattığı ilk izlenim, hastanın doktora güvenip güvenmeyeceğini %60’ın üzerinde etkiliyor.
-
Doktorun beden duruşu, ilk izlenimde uzmanlık algısını değiştiriyor.
Kaynak: Frontiers in Psychology, “First Impressions of Physicians Depend on Their Body Posture and Gender”, 2022 https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2022.836157/Bu çalışma gösteriyor ki aşırı otoriter pozlar ve CEO/siyasetçi pozlarını andıran duruşlar, bilimsel anlatıyla çeliştiğinde uzmanlık algısı düşebiliyor.
-
Kıyafet, renkler ve genel görünüm hasta güvenini istatistiksel olarak değiştiriyor.
Kaynak: American Journal of Medicine, “Effect of Doctor’s Attire on Trust and Confidence”, 2005 https://www.amjmed.com/article/S0002-9343(05)00351-7/Bu geniş ölçekli çalışma; beyaz önlük, nötr renkler ve profesyonel görünümün güveni artırabildiğini; fotoğrafta “fazla karizma” ve “fazla otorite” algısının güveni azaltabildiğini; arka planın dağınıklığının uzmanlık algısını düşürebildiğini vurguluyor.
Yani imaj, bir bakıma bilimin taşıyıcısı haline geliyor.
Mesaj Bilimsel, Fotoğraf Siyasal / Karizmatik Olunca Ne Oluyor?
Örneğin konu eksozom tedavisi, onkoloji, robotik cerrahi ya da ileri tıp teknolojisi gibi ciddi bir alan olabilir. Ama fotoğraf siyasetçi/CEO gibi bir görüntü veriyorsa, hastanın zihninde mesaj ile görüntü birbirine çarpıyor.
Hasta şunu düşünmeye başlıyor: “Bu kişi bana bilim mi anlatıyor, kendini mi tanıtıyor?” Oysa bilimsel bir mesajın taşıyıcısı olan imaj, bilimsel tonla aynı hikâyenin parçası olmalıdır.
Peki Doktorların Medyada Nelere Dikkat Etmesi Gerekiyor?
Bilimsel araştırmalar ve yıllardır sağlık iletişiminde tanık olduğumuz gerçekler ışığında aşağıdaki temel başlıklarda değerlendirilebilir:
-
Mesajın tonu ile fotoğrafın tonu aynı hikâyeyi anlatmalı.
Bilimsel içerik, hedef kitlelerin algı ve beklentisi uyarınca güven, sakinlik ve profesyonellik ister. Agresif, güç odaklı, samimiyetten uzak veya günlük rutini zorlayıcı planlanmış pozlar mesajı gölgeler.
-
Kıyafet ve renkler “uzmanlık ve samimiyet” dengesini yansıtmalı.
Bilimsel çalışmalar, nötr tonlar ve sade profesyonel görünümün güveni artırdığını gösteriyor.
-
Arka plan, konuyla uyumlu ve temiz olmalı.
Günlük yaşam objeleri, lüks öğeler veya politik çağrışımlar uzmanlık algısını düşürebilir. Hedef kitleler artık doktorun yetkinliğinden çok, oluşan sahnenin anlamına odaklanabiliyor.
-
Daha az poz, daha çok hikâye.
Hastalar doktordan yaklaşılabilirlik ve samimiyet görürse daha hızlı bağ kuruyor. Sonuçta hiçbir hasta, normal hayatta yakınlaşamayacağını veya ulaşamayacağını düşündüğü bir doktora tedavi olmak istemeyecektir.
-
Video içeriklerde beden dili, mimik ve ışıklandırma kritik.
Araştırmalar, yanlış seçilen açı ve ışığın bile güven algısını %30’a kadar değiştirebildiğini söylüyor.
Doktorun İmajının Yönetimi: Bu Bir PR Konusu Değil, Bu Bir “Bilim Sunumu” Meselesi
Doktorlar medyada sadece kendilerini temsil etmiyorlar. Anlattıkları bilimi, hastanın güven duygusu arayışını ve tıp mesleğinin saygınlığını da taşıyorlar.
Türkiye’de inanılmaz yetkin hekimler var. Ama çoğu, yanlış imaj yüzünden doğru bilgiyi gölgede bırakabiliyor.
Doğru imaj, poz vermek ya da oynamak olmamalı. Doğru imaj, bilimsel ton ile uyumlu, gerçek ve samimi bir görünüm oluşturmakla mümkün.
Sağlıkta Marka Olmanın Yolu, Bilimi Doğru Çerçevede Sunmaktan Geçiyor
Doktorun söylediği kadar nasıl göründüğü ve hangi tonda anlattığı da önemli. Bilimsel içerik, doğru imajla birleştiğinde güven yaratıyor. Güven, hasta iletişimini ve görünürlüğü sürdürülebilir kılıyor.
Bu yüzden sağlık iletişiminde temel kural artık çok net:
“Bilim anlatırken bilimin ruhuna uygun görünmek bir tercih olmaktan çıktı, zorunluluk haline geldi.”
Doktorlar İçin “Medya & Sosyal Medya Görünüm Kontrol Listesi”
Projemed Reklam Ajansı’nda her doktorun pratik olarak kendi iletişim çalışmalarında hayata geçirebileceği bir kontrol listesini, bu tecrübeler ve iletişim biliminin ışığında oluşturduk. Doktorun mevcut durumu, hitap ettiği hasta kitlesi veya uzmanlık alanına göre nüanslar olsa da, genel olarak bu kontrol listesi ile doğru, güven verici, samimi ve hedef kitlelerle bağ kuran bir imaj inşa etmek ve bunu sürdürmek kolaylaşır.
Bu liste, Projemed’in hekim iletişim danışmanlığında kullandığı profesyonel kontrol listesinin sadeleştirilmiş versiyonudur.
1) Fotoğraf & Görsel İmaj
- ✔ Mesajın tonu ile fotoğrafın tonu uyumlu mu?
- ✔ Poz siyasal/CEO vari değil, uzmanlıkla birlikte ulaşılabilir bir denge sunuyor mu?
- ✔ Kıyafet: sade, profesyonel, bilimsel içeriği destekleyen bir görünümde mi?
- ✔ Işıklandırma temiz mi (yüzde sert gölgeler yok)?
- ✔ Arka plan steril, sade ve tıbbi uzmanlığı destekliyor mu?
2) Video İçerikler
- ✔ Giriş cümlesi net, sakin ve bilimsel mi?
- ✔ Göz teması kamerayla doğal bir bağ kuruyor mu?
- ✔ Ellerin, omuzların ve duruşun güven verici bir beden dili sunuyor mu?
- ✔ Arka planda dikkat dağıtıcı hiçbir obje veya aksesuar var mı?
- ✔ Işık ve kadraj, yüz ifadelerini doğru yansıtıyor mu?
3) Mesaj – Görsel Tutarlılığı
- ✔ Anlatılan konu ile görsel aynı hikâyeyi anlatıyor mu? (Örneğin dermatolojik bir tedavi ile agresif karizma pozu birlikte uyumlu olmaz.)
- ✔ Fotoğraf, anlatılan bilginin ciddiyetine uygun mu?
- ✔ Renk paleti sakin ve güven uyandırıcı mı?
4) Sosyal Medya Profili
- ✔ Profil fotoğrafı profesyonel mi, doğru uzmanlık hissi veriyor mu?
- ✔ Bio açık, yalın ve tıbbi doğrulukla uyumlu mu?
- ✔ Paylaşılan içerikler bilimsel ton ve insani yaklaşım dengesi sunuyor mu?
- ✔ Tutarsız, özensiz, profesyonel olmayan veya politik çağrışımlı içerikler çıkarıldı mı?
5) Medyada Görünürlük Hazırlığı
- ✔ Röportaj veya program öncesi ana mesajlar net mi?
- ✔ Bilimsel dil sadeleştirilmiş ama doğruluğu bozulmamış mı?
- ✔ Gereksiz teknik detaylardan kaçınılıp anlaşılır bir anlatım sağlanmış mı?
- ✔ Duruş, kıyafet ve jestler medya görünürlüğüne uygun mu?
6) Güven Psikolojisi İçin İmaj Optimizasyonu
- ✔ İlk 3 saniyede güven algısı oluşuyor mu? Yapılan iletişim araştırmaları, ilk kez sosyal medya veya farklı iletişim kanallarında kişilerin karşısına çıkan doktorlar hakkında 3-5 saniye gibi kısa bir sürede daha sonradan değiştirilmesi zor bir algı oluşabildiğini gösteriyor. (Frontiers in Psychology, 2022)
- ✔ Yüz ifadesi “yaklaşılabilirlik, samimiyet, güven ve uzmanlık” dengesinde mi?
- ✔ Aşırı karizma, sertlik veya politik çağrışım var mı?
Projemed Reklam Ajansı’nın Yaklaşımı
Projemed Reklam Ajansı, sağlık iletişimindeki tecrübesini, hekimlerin bilimsel kompetansı ve bilgisini hastalara ulaştırmak kadar, hekimlerin kişisel imaj ve etkisini güçlendirmek için de kullanıyor.
Bu alanda daha etkili, anlamlı ve hedef kitlelerce kolayca anlaşılan içerikler oluşturmak ve doktor imajını bu hedefler üzerine yapılandırmak için tecrübeli ekibimizle sağlık alanında hizmet veriyoruz.
Bu yaklaşım, yalnızca sağlık profesyonellerine güçlü bir iletişim zemini kazandırmıyor; aynı zamanda halkın sağlık gibi titiz ve hata kabul etmeyen bir alanda doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmasına da katkı sunuyor. Bir anlamda kamusal bir sorumluluğun daha sağlıklı şekilde yerine getirilmesine destek oluyoruz.
Sağlık iletişimi alanında çalışıyor olmaktan son derece memnunuz.
Daha Fazla Bilgi İçin: https://projemed.com/blog
